Net‑billing vs net‑metering: czy nowy system rozliczeń jest wygodny i opłacalny dla prosumenta?
- Alina Matsyura
- 1 sie
- 5 minut(y) czytania
Od marca 2022 roku w Polsce obowiązuje nowy system rozliczania energii z fotowoltaiki – net-billing. Mimo że minęło już sporo czasu, wiele osób wciąż nie do końca rozumie, czym różni się on od wcześniejszego systemu, czyli net-meteringu.
W tym artykule postaramy się wyjaśnić, na czym polega każdy z tych systemów, który z nich jest korzystniejszy i – co najważniejsze – jak najlepiej wykorzystać możliwości oszczędzania w nowym systemie.
Jak działał net‑metering (system opustów)?
Net‑metering, czyli system opustów, był obowiązującym w Polsce modelem rozliczeń dla prosumentów od 2016 do 31 marca 2022 r. Zasady były proste: energia wyprodukowana, ale niewykorzystana w danym momencie, trafiała do sieci, skąd można ją było odebrać później – w ciągu roku, według współczynnika opustu.
Mechanizm działania
Nadwyżki prądu przesyłane były do sieci przez licznik dwukierunkowy i „magazynowane” wirtualnie przez operatora OSD .
Zwracana energia dedykowana była w proporcjach:
1 kWh → 0,8 kWh (instalacje ≤ 10 kWp),
1 kWh → 0,7 kWh (instalacje od 10 do 50 kWp).
Przykład: Instalacja 5 kWp produkuje latem 1000 kWh nadwyżki – prosument może odzyskać 800 kWh zimą lub wieczorem.
Wszystko opierało się na barterze prądu, bez rozliczeń pieniężnych i śledzenia cen rynkowych.
Konkretny przykład działania
Pan Jan ma domową instalację PV o mocy 7 kWp:
Latem wyprodukuje ok. 3000 kWh, z czego 2000 kWh zużywa na bieżąco,
1000 kWh trafia do sieci jako nadwyżka,
W zimie zużyje 1200 kWh z sieci – może odebrać 800 kWh z tego „depozytu”,
Pozostałe 400 kWh dokupi po standardowej taryfie z sieci. To prosty sposób na obniżenie rachunków, bez inwestowania w akumulatory.
Zalety systemu net‑meteringu
Intuicyjność – brak konieczności śledzenia cen energii,
Elastyczność magazynowania – energia przechowywana na roku rozliczeniowym,
Niskie koszty operacyjne – bez dodatkowego sprzętu, tylko licznik dwukierunkowy.
Czy net‑metering działa nadal?
Tak — ale tylko dla tych, którzy spełnili warunek:
Zgłosili instalację i przyłączyli ją do 31 marca 2022 r. → mogą korzystać z net‑meteringu przez następne 15 lat, czyli nawet do 2037 r.
Nowa instalacja zgłoszona po tym terminie jest objęta net‑billingiem, obowiązującym od 1 kwietnia 2022 r.
Czy net‑billing jest wygodny i opłacalny dla prosumentów? – analiza porównawcza
Plusy net‑billingu
Pieniądze zamiast kilowatogodzin — prosument sprzedaje nadwyżki energii do sieci i otrzymuje za to złotówki na specjalne konto (depozyt prosumencki). To przejrzyste i praktyczne rozwiązanie zamiast barteru „1 za 1”.
Większy zwrot (do 30 %) od lipca 2024 i od lutego 2025:
Do 30 czerwca 2024 wszyscy korzystali z netto-billingu opartego na średniej miesięcznej cenie energii (RCEm). Zwrot niewykorzystanej nadpłaty wynosił maksymalnie 20%.
Od 1 lipca 2024 prosumenci mogą przejść na system oparty na godzinowej cenie rynkowej (RCE) — po złożeniu oświadczenia sprzedawcy. Wtedy przez 12 miesięcy można dostać zwrot nadpłaty aż do 30% wartości depozytu.
Od 1 lutego 2025 — obowiązuje także współczynnik korekcyjny 1,23, co zwiększa wartość depozytu prosumenckiego o 23 % i redukuje stratę wynikającą z VAT lub różnicy cen hurtowych i taryfowych.
Depozyt rośnie szybciej — od lutego 2025 wartość energii wprowadzonej do sieci jest mnożona przez 1,23, co odzwierciedla VAT i niweluje różnicę między ceną sprzedaży a zakupem.
Minusy net‑billingu
Brak prostego „1‑za‑1” — sprzedaż po godzinowej cenie może być mniej korzystna niż autokonsumpcja: cena, za którą energia trafia do depozytu, często jest niższa niż cena, po której kupuje się prąd z sieci.
Wymaga aktywnego zarządzania energetycznego — by uniknąć strat, trzeba:
zwiększać autokonsumpcję (np. ładowanie auta elektrycznego, ładowanie bojlera, pralka w czasie nasłonecznienia),
rozważyć zakup magazynu energii,
monitorować taryfy godzinowe i optymalizować zużycie — warto korzystać z taryf z dynamicznymi stawkami RCE.
Mniej przewidywalne rozliczenia — zmienność RCE wymaga pilnowania godzin produkcji i cen. Dla prosumentów, którzy nie chcą śledzić rynku energii, może to być uciążliwe.
Podsumowanie – porównanie
Kryterium | Net‑metering (opust) | Net‑billing (RCE / RCEm) |
Model rozliczeń | kWh → kWh (ilościowe) | zł → zł (finansowe) |
Zwrot nadpłaty | – | do 20 % przy RCEm, do 30 % przy RCE + współczynnik 1,23 |
Przewidywalność | Wysoka – prosta, bez analizy rynkowej | Niższa – zależy od godzinowych cen i świadomego zarządzania |
Wymagania techniczne | Lord licznik bidirectionalny | Monitoring, możliwe magazyny, zarządzanie taryfami |
Optymalna strategia | Produkcja = konsumpcja później | Maksymalna autokonsumpcja, adaptacja do zmian cen RCE |
Dlaczego magazyn energii staje się teraz ważny?
Co się zmieniło od 1 lipca 2024 i 1 lutego 2025?
Net‑billing przeszedł na rozliczenia według godzinowych cen rynkowych (RCE), co oznacza, że każda kilowatogodzina wyprodukowana przez PV jest wyceniana co do godziny.
Od luty 2025 depozyt prosumencki jest mnożony przez współczynnik 1,23 – co daje około 23% więcej wartości za energię oddaną do sieci.
Co to oznacza w praktyce?
Ten system promuje aktywne zarządzanie energią. I tutaj magazyn energii zyskuje na znaczeniu, ale:
Magazyn sam nie zarządza — trzeba rozsądnie go ładować i rozładowywać, najlepiej w oparciu o ceny RCE,
Trzeba wiedzieć, kiedy cena jest niska, a kiedy wysoka — i dopasować działania (lub skorzystać z systemu EMS).
Jak magazyn może przynosić realną korzyść?
Ładujesz akumulator w godzinach, gdy cena energii jest niska (np. przy wysokiej produkcji PV w południe),
A potem używasz tej energii, gdy cena rośnie – rano, wieczorem lub gdy popyt jest większy,
Ewentualnie możesz sprzedać energię po wyższej cenie — z korzyścią wynikającą ze wspomnianego współczynnika 1,23.
Ważna uwaga na koniec:
Jeśli nie czuwasz nad ładowaniem i rozładowywaniem, magazyn może po prostu działać bez efektu — zbierając energię wtedy, gdy nie ma różnicy cenowej,
Brak EMS = ręczne sterowanie — bez automatyki trzeba samemu pilnować godzin tanich i drogich energii,
Magazyn bez zarządzania to tylko przestrzeń, nie oszczędność.
Podsumowanie – dlaczego dziś magazyn ma sens:
Warunek | Efekt |
Net‑billing według RCE + współczynnik 1,23 | Większa wartość energii oddanej do sieci |
Magazyn ładowany przy niskich cenach, rozładowywanie przy wysokich | Oszczędności lub wyższe przychody |
Aktywne zarządzanie (samemu lub przez EMS) | Magazyn realnie przynosi zysk |
Dobre praktyki dla prosumentów w 2025 roku
Oto konkretne działania, które pomogą Ci w pełni wykorzystać potencjał fotowoltaiki, magazynu energii i net‑billingu.
Dobór instalacji – dopasuj moc PV i magazyn do rzeczywistego zapotrzebowania
Dobierz moc paneli do profilu zużycia w gospodarstwie – za dużo PV może oznaczać niepotrzebne nadwyżki i kiepski zwrot.
Magazyn energii warto rozważyć, ale tylko jeśli masz autokonsumpcję powyżej ~30–40 %. W innym przypadku może być kosztownym dodatkiem, który się nie zwróci.
Monitorowanie cen RCE i planowanie autokonsumpcji
Obserwuj godzinowe ceny rynkowe energii (RCE) — to one decydują, ile dostaniesz za nadwyżki na depozycie prosumenckim.
Planuj zużycie dużych urządzeń (pralka, EV, bojler) w godzinach, gdy produkcja jest najwyższa, a RCE najniższe — to zwiększa autokonsumpcję i oszczędności.
Zmiana systemu rozliczeń z RCEm na RCE – jak i dlaczego warto
Masz instalację przyłączoną przed 1 lipca 2024 r.? Możesz — dobrowolnie — złożyć oświadczenie sprzedawcy energii o przejściu z rozliczeń według RCEm na RCE. Dzięki temu:
Zwrot nadpłaty wzrasta z 20% do 30%,
Wartość depozytu prosumenckiego mnoży się przez współczynnik 1,23 (§ depozyt już od lutego 2025).
Masz czas — oświadczenie można złożyć do około połowy 2025 roku (przed końcem czerwca).
Synergia magazynu + taryfy dynamicznej = realna efektywność
Jeśli masz magazyn energii, używaj go świadomie: ładuj w godzinach taniej energii, używaj lub sprzedawaj, gdy cena wzrośnie.
Taryfa dynamiczna (od 24 sierpnia 2024 r.) pozwala sprzedawcom oferować cenę energii zmienną godzinowo — to klucz do oszczędności, gdy masz magazyn i potrafisz planować konsumpcję:
magazyn chroni przed różnicą cen,
taryfa dynamiczna umożliwia arbitraż (ładowanie, przechowywanie i sprzedaż przy wysokiej cenie).
Nowoczesny system zarządzania (EMS, smart home) to inteligentny partner: sam automatycznie optymalizuje zużycie, ładuje magazyn, minimalizuje zakup drogiej energii z sieci.
W skrócie: checklista dobrych praktyk
Działanie | Co daje |
Dopasuj moc PV do rzeczywistego zużycia | Wysoka autokonsumpcja bez marnowania energii |
Śledź ceny RCE i planuj autokonsumpcję | Optymalny depozyt i zysk z produkcji |
Złóż oświadczenie do sprzedawcy – RCEm → RCE | Więcej zwrotu (30%) i wyższy współczynnik depozytu |
Wykorzystaj magazyn z taryfą dynamiczną | Automatyzacja zużycia, oszczędności realne |
Wdroż EMS / smart system | Mniej stresu, więcej zysku — wszystko działa za Ciebie |
Comentarios